مشهد کلان شهری در شمال شرق ایران و مرکز استان خراسان رضوی است.
تاریخچه:
به گفته تاریخ مشهد از دیرباز مهد فرهنگ- هنر- دانش و نیز جایگاه و خاستگاه وقایع مهم تاریخی بوده است که یکی از مهمترین آنها حضور و خاکسپاری امام هشتم شیعیان در این سرزمین می باشد. همچنین در سال 2016 میلادی از سوی شورای جهانی صنایع دستی (wcc) ، به عنوان شهر جهانی صنایع دستی گوهرسنگ ها انتخاب گردید.
هنر و صنایع دستی و سابقه آن در مشهد:
براساس آخرین آمار سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری کشور، در حال حاضر نزدیک به 370 رشته در 15 گروه طبقه بندی شده اند که در استان خراسان رضوی 70 رشته به ثبت رسیده است. شهر مشهد با بیش از 62 رشته فعال صنایع دستی، یکی از شهرهای مطرح کشور در این حوزه می باشد. همچنین با بیش از 8900 کارگاه انفرادی و گروهی و وجود بیش از 20000 هنرمند و صنعتگر، از لحاظ جمعیت شغلی نیز جزء سه شهر اول کشور محسوب می شود. به جرأت می توان گفت قطب تراش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی در کشور، شهر مشهد (یا استان خراسان رضوی) می باشد. وجود معادن سنگ های زینتی به خصوص سنگ فیروزه در شهر نیشابور یکی از دلایل رونق این حرفه در استان می باشد. غیر از فیروزه تراش دیگر سنگهای نیمه قیمتی مانند عقیق ، زبرجد و... نیز در شهر مشهد انجام می شود .
تعریف رشته های صنایع دستی وابسته به گوهرسنگ ها:
ساخت زيورآلات سنتي :
مواد اولیه آن ها فلزاتی نظیر برنج ، مس، نقره ،طلا و... سنگ هایی نظیر فیروزه، عقیق ، یشم و... می باشد. شیوه تولید به این صورت است که ابتدا فلز را در کوره آب کرده و سپس به کمک قالب به شکل مورد نظر در می آورند و سپس با نشاندن گوهرسنگ ،زیور آلاتی مانند النگو ، انگشتر ، زیر گیسوان ، گردنبند و ... تولید می کنند .
تراش سنگهاي قيمتي و نيمه قيمتي :
تراش سنگ های قیمتی ونیمه قیمتی که هرکدام دارای سختی مختص خود می باشد به دو شکل دامله تراشی و زاویه تراشی(faset ) انجام می شود
مخراج کاری(گوهرنشانی): گوهرنشانی یا نگین کاری بر روی زیورآلات . یکی از شاخه‌های صنایع دستی سنگی است.
مرصع کاری: نشاندن جواهر (سنگهای قیمتی ونیمه قیمتی) بر روی ظروف واشیاء تزئینی دیگر.
حكاكي سنتي روي سنگ :
طرح موردنظر را بر روی گوهر سنگ منتقل کرده و به وسیله ابزار مخصوص حکاکی، زمینه کار را برمی دارند تا نقوش نمایان شود.
فیروزه‌کوبی:با نشاندن قطعه‌های کوچک سنگ فیروزه به حالت موزاییکی بر سطح ظرف‌ها، زیورآلات و اشیای تزئینی .
طراحی زیورآلات: به دانش ایجاد یک طرح،برخاسته از تصویری ذهنی یا واقعی یک زیور گفته می‌شود.
