معرفی صنایع دستی شهر اصفهان

براساس آخرین آمار معاونت هنرهای سنتی و صنایع دستی کشور , در حال حاضر نزدیک به 292 رشته در 18گروه طبقه­بندی شده اند که در استان اصفهان 196 رشته ثبت شده است. شهر اصفهان با بیش از 60 رشته به عنوان اولین شهر کشور هم از لحاظ تعداد و هم از لحاظ تنوع در رشته ها شناخته می شود. همچنین با بیش از 10000کارگاه انفرادی و گروهی و وجود  بیش از 20000 هنرمند و صنعتگر از لحاظ جمعیت شغلی نیز به عنوان اولین شهر کشور شناخته  می شود . از مهمترین رشته های موجود می توان به قلمزنی ، قلمکار ، خاتم کاری ، مینای نقاشی ، کاشی معرق ، کاشی هفت رنگ، کاشی سازی سنتی ، منبت چوب،گره چینی، معرق چوب، سفال و سرامیک، فیروزه کوبی، سازهای سنتی، احجام چوبی سنتی، البسه محلی، پاپیه­ماشه، تراش شیشه، حجاری سنتی، رنگرزی سنتی، زیورآلات سنتی، سراجی سنتی، گلیم بافی، طراحی سنتی، علامت سازی، مجسمه سازی و پیکر تراشی ، مشبک چوب، مشبک فلز، معرق چرم، ملیله دوزی، ملیله سازی، نازک کاری چوب، نقاشی روی لعاب، نگارگری ایرانی، آئینه کاری، احجام سنگی، تذهیب، تراش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی، رفوگری، سرمه دوزی، سکمه دوزی، سوخت چرم، احجام فلزی سنتی ، سوزندوزی اصفهان ،کتیبه دوزی،کوفته گری(طلا کوبی)، مسگری، نقاشی روی پارچه، نقاشی روی شیشه، نقاشی روی استخوان، نقده دوزی، نساجی سنتی، منجوق دوزی، مقرنس کاری، گچبری، چلنگری، قفل سازي سنتي و...  اشاره کرد.

آموزش صنایع دستی و هنرهای سنتی

به منظور صیانت از ارزشهای والای فرهنگی هنری این سرزمین کهن، سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری متولی اصلی صنایع دستی بوده و برهمین اساس اجرا و برگزاری دوره های آموزش از جمله برنامه های توسعه و ترویج معاونت هنرهای سنتی و صنایع دستی سازمان مذکور می باشد . در این راستا  بمنظور آشنایی و جذب جوانان و علاقمندان به رشته های مختلف صنایع دستی و ایجاد بستر مناسب برای اشتغال و کارآفرینی؛ همچنین حفظ ، احیاء و توسعه هنرهای سنتی و صنایع دستی مناطق مختلف کشور با رعایت و حفظ بومی گرایی و ارزشهای فرهنگی هر منطقه ، برگزاری دوره های آموزش حضوری و غیرحضوری صنایع دستی توسط معاونت هنرهای سنتی و صنایع دستی استان در  شهر اصفهان طی سه دوره مقدماتی، پیشرفته و به آموزی در بیش از 54 رشته مختلف محقق گردیده است .

آموزش حضوری

آن گروه از علاقمندانی که بنا به ثبت نام در یک رشته هنری متقاضی گذراندن دوره آموزش و فراگیری آن رشته زیر نظرمربی و استادکار مربوطه بوده و امکان حضور مستمر در دوره آموزش را دارا می باشند می توانند در صورت داشتن شرایط لازم در یکی از رشته های آموزش حضوری صنایع دستی شرکت نمایند.

آموزش غیرحضوری

با توجه به ضرورت آموزش صنایع دستی، این معاونت از سال 1388 اقدام به برگزاری دوره های آموزش غیرحضوری (مجازی) صنایع دستی برای علاقمندانی که امکان شرکت در دوره های آموزش حضوری را ندارند با نگرش الکترونیکی به امر آموزش و بهره گیری از مربیان و اساتید برجسته، تعدادی از دوره های صنایع دستی و  هنرهای سنتی اصفهان را به صورت غیرحضوری برگزار می نماید.

سایر مراکز آموزشی

دانشگاه هنر اصفهان

دانشگاه پیام نور اصفهان

مرکز جامع علمی وکاربردی نقش جهان

مرکز جامع علمی وکاربردی بزرگمهر اصفهان

مرکز جامع علمی وکاربردی سپهر اصفهان

دانشگاه کاشان- دانشکده هنر و معماری

دانشگاه آزاد اسلامی-واحد نجف آباد

مرکز آموزش عالی سمیه نجف آباد

 

سایر دستگاهها و نهادهای همکاردر بخش آموزش

همچنین دستگاههای دولتی و غیر دولتی شهر اصفهان از جمله اداره کل ارشاد، حوزه هنری، آموزش فنی و حرفه ایی، آموزش و پرورش، سازمان رفاهی فرهنگی شهرداری، کمیته امداد و... دوره های مختلف آموزش رشته های صنایع دستی را برگزار  می نمایند.

نشان مرغوبیت صنایع دستی یونسکو در آسیا

نشان مرغوبیت صنایع دستی بطور مشترک توسط سازمان یونسکو و انجمن توسعه و ترویج صنایع دستی ASEAN پایه گذاری شد به دنبال موفقیت های کسب شده، این طرح در سراسر دنیا گسترش یافت. این نشان مهمترین ترین برنامه یونسکو در حمایت ازتولید کنندگان صنایع دستی می باشد که درآسیا با همکاری سازمانهای منطقه ای ارزیابی، کارشناسی  و اعطا می شود. محصولی که موفق به دریافت نشان شود از بالاترین سطح مرغوبیت در صنایع دستی برخوردار بوده و الگویی برای سایر محصولات صنایع دستی تلقی می شود. هیأتی از متخصصین بین المللی که توسط سازمان یونسکو انتخاب شده اند. محصولات دریافتی را براساس معیار زیر ارزیابی می کنند .

معیارهای ارزیابی و پیش شرط ها

مرغوبیت :نمایش مرغوبیت و کیفیتی که بتواند در صنایع دستی معیار واقع شود. این معیار از طریق به کارگیری مواداولیه مرغوب، سطح بالایی از تکنیک و توجه ویژه به ظرایف در امر  تولید، نشان دا ده می شود (تولید دارای برتر و مزیت  براساس معیارهای تکنیکی و مواد اولیه بکار برده شده باشد).

اصالت :بیان هویت فرهنگی و ارزش های زیباشناختی سنتی، که با وجود بیان فرهنگی و زیباشناسی، یا مهارت سنتی صنایع دستی نشان داده می شود و بیان کننده هویت فرهنگی، ملی و هنرهای سنتی کشور باشد.

نوآوری :ترکیب خلاقانه و تأثیرگذار مهارت های سنتی و نوآوری در مواد، فرم و طرح، این عامل از طریق ترکیب مؤثر روشهای سنتی و مدرن، و یا بهره برداری بدیع و خلاقانه از موا، طرح و روش های ساخت نشان داده می شود و یا ترکیبی از موارد مذکور باشد.

قابلیت بازاریابی:قابلیت بازاریابی محصولات صنایع دستی که توانمندی عرضه در بازارهای دنیا را داشته باشد. این عامل به عملکرد محصول، مطمئن آن برای خریدار، تعادل بین قیمت و کیفیت، و یا پایداری محصول بستگی دارد.

تمامی متقاضیان می بایست جهت شرکت در ارزیابی دو پیش شرط را رعایت نمایند :

سازگاری با محیط زیست :احترام به محیط زیست در به کارگیری مواد و تکنیک های تولیدبا مصرف رنگ های طبیعی، الیاف طبیعی، مواد قابل بازیافت و همچنین به کارگیری مواد سازگار با محیط زیست می توان این شرط را رعایت نمود.

مسئولیت اجتماعی و عدالت : تولیدکننده باید تعهد کند که هیچ یک از قوانین مربوط به کار و یا حق مالکیت معنوی پایمال نشده و در هیچ یک از مراحل تولید محصول، از شخص یا گروهی به ناحق بهره برداری نشده باشد.

نشان کیفیت ملی :

با توجه به معیار ها و ساختار نشان کیفیت و برتری صنایع دستی سازمان علمی ، فرهنگی و تربیتی یونسکو ، معاونت صنایع دستی کشور در سال 1390 اقدام به طراحی و برگزاری اولین دوره نشان ملی مرغوبیت در صنایع دستی نمود در نشان ملی مرغوبیت علاوه بر معیارهای داوری مورد توجه در نشان یونسکو تلاش گردید با توجه به شاخصه های صنایع دستی ایران و اولویت های موجود در بحث بازار فروش ، معیار های دیگری نیز مورد توجه قرار گیرد.

همچنین هنرمندان اصفهان موفق به کسب 345 نشان ملی کیفیت و برتری آثار صنایع دستی ،تا پایان سال 1395 گردده اند.

ثبت رشته های صنایع دستی

ثبت جهانی:ثبت جهانی 2 پرونده زری بافی،مخمل بافی (در دست اقدام )

ثبت ملی(میراث ناملموس):ثبت ملی 42رشته (خط و نقش ناخنی، زیلو بافی، فیروزه کوبی، پاپیه ماشه، شعربافی، خراطی نطنز، سفال نطنز، مخمل بافی، زری بافی، کاشیکاری زرین فام،  نقاشی قلمکار، قالی بافی نائین، گلابتون سازی، قلمزنی، بافت فرش کاشان، گره چینی، قفل سازی، عبابافی، مینای نقاشی، سوخت چرم، سفره بافی ورزنه، رنگرزی سنتی، کاشی هفت رنگ، قواره بری، چاپ قلمکار، فرش ویست، منبت گلپایگان، کلاه نمدی، گیوه بافی نشلج، مسگری کاشان.)

فعالیتهای پژوهشی :

 الف- تهيه اطلس صنايع دستي در 15  شهرستان: 1- گلپایگان 2- نائین 3- اردستان 4- نطنز 5- کاشان 6- آران و بیدگل و توابع 7- تیران و کرون 8- دهاقان 9- مبارکه 10-خوانسار  11-شهرضا 12-فریدن 13- فریدونشهر 14- آران و بیدگل 15-سمیرم

ب-تهیه پرونده ثبت میراث ناملموس در رشته های: قفل سازی نجف آباد، مینای نقاشی اصفهان، عبابافی نائین،گره چینی اصفهان، خراطی نطنز، سفال و سرامیک عبادی نطنز، قلمکار چاپ مهری اصفهان، کلاه نمدی نجف آباد، رنگرزی سنتی کاشان، سفره بافی ورزنه، قواره بری اصفهان، منبت گلپایگان، کاشی هفت رنگ اصفهان، فرش ویست خوانسار، سوخت چرم، گیوه نشلج، مسگری کاشان ،فیروزه کوبی، پاپیه ماشه،

ج- مستند نگاري فرش ویست در شهرستان خوانسار

د- مستند نگاري منبت کاری گلپايگان و مقايسه آن با منبت کاری آباده

ه- شناسایی، معرفی و مستندنگاری هنرهای سنتی و صنایع دستی شهرستان دهاقان

و- مطالعات و مستندنگاری مردم نگاری شهرستان دهاقان

ز- نظارت بر تدوین طرح آمایش سرزمین و سند راهبردی استان در حوزه صنایع دستی

ح - بررسی چگونگی بهبود کیفیت عبابافی در نائین

ط- ساخت فيلم مستند اسطرلاب سازی

ی- ساخت فيلم مستند از مراحل توليد پارچه قلمكار و زندگي مرحوم استاد عباس گياهي

ک -تکثیر DVD  چهار فصل در صنایع دستی اصفهان با 37 عنوان

حفظ و احیا:

معاونت هنرهاي سنتي وصنايع دستي استان اصفهان براي حفظ وگسترش صنايع بومي، اصيل و درحال منسوخ شدن از سال 1379 با راه اندازي كارگاه هاي هنرهای سنتی اقدام به حفظ و احیا آن ها نموده است. پس از آن در سالهاي بعدي با داشتن يك برنامه مدون كارگاه هاي مختلفي را راه اندازي نموده و براي حفظ اين رشته ها و فعال نمودن آن بعضاً (به شرح ذیل) دوره هاي آموزشي نیز برگزار نموده است .

پاپیه ماشه، ماشته بافی، سفالگری، چادرشب بافی، عبابافی، زیلوبافی، تراش سنگ، مخمل بافی، قفل سازی، شعربافی،قالی­بافی،گره­چینی،زری­بافی،گلیم­بافی،گلابتون­سازی